Kant en oordelen

Vanmorgen mettameditatie gedaan. Zoals gewoonlijk is de concentratie ver te zoeken op het moment dat ik bij de persoon aankom met wie ik het moeilijk heb. De metta meditatie was afgelopen en ik had nog tijd over om alleen maar te zitten. In plaats daarvan begon ik al na te denken over wat ik zou gaan bloggen. Moeilijk om dat los te laten!

Vandaag een verhandeling over Kant, één van de droogste filosofen die er geweest zijn.
Wat me van Kant geinspireerd heeft is dat je niet kúnt waarnemen zonder te oordelen. Er bestaat een werkelijkheid met "Dingen an Sich". Die werkelijkheid stimuleert de zintuigen. Om het een waarneming te laten zijn wordt de informatie in de hersens uitgebreid bewerkt, vanuit kennis die aangeleerd is, of misschien zelfs bij de geboorte al aanwezig. Pas na die bewerking en filtering arriveert er iets in het bewustzijn.
Als we een stoel zien, dan kunnen we zeer moeilijk, zo niet onmogelijk los komen van de functionaliteit, het materiaal, de plaats in de ruimte, de grootte, de afstand, de kleur, enzovoorts. Dit zijn allemaal attributen die we nog objectief zouden kunnen noemen, hoewel dat twijfelachtig is, omdat je subjectief de stoel waarneemt en er attributen op plakt. Als anderen de stoel ook zo zien dan wordt het misschien iets objectiever. Vervolgens plak je er ook nog oordelen op als mooi, leuk, kapot, lief, lekker of interessant op plakken.

Misschien kon je toen je een baby was nog oordeelvrij waarnemen, en misschien lukt het ook weer als je Alzheimer krijgt.

Ik zie bij mijn zoon met autisme dat waarnemingen soms in het verkeerde vakje terechtkomen, of dat het lang duurt voordat ze binnenkomen. Daardoor is zijn werkelijkheid soms anders dan de mijne. Dat is moeilijk in te voelen en vraagt een hoop geduld. Maar het maakt ook dat je de "gegeven" werkelijkheid even door andere ogen moet bekijken. Dat werkt geestverruimend.

Bij meditaties wordt van je gevraagd om oordelen los te laten en alles te ervaren zoals het is. Dat is een hele moeilijke opgave, omdat oordelen in de waarneming ingebakken zit. En omdat het in de evolutie ingebakken zit als overlevingsmechanisme. Je hebt snel oordeelsvermogen nodig om op de juiste manier te reageren.
Als alles ongefilterd of verkeerd gefilterd binnenkomt dan wordt je gek en dat zie je gebeuren bij autisten die door een druk winkelcentrum moeten lopen.

De surrealisten probeerden los te komen van de dagelijkse werkelijkheid en de wereld op een frisse nieuwe manier te zien. Ze hadden daar allerlei technieken voor bedacht, ik heb een boekje "surrealist games", waarin spelletjes staan die zij deden om tot inspiratie te komen.
Een van de beroemdste voorbeelden van het spelen met waarneming is het schilderij hierboven.