Ik ben geen goeie voor de boekenbranche, want ik koop ongeveer één boek per jaar. En dit keer heb ik het boek niet gekocht, maar geleend: Filosofie van het landschap van Ton Lemaire. Ik begon er een beetje ballorig aan, omdat ik landschapsschilderkunst afgezaagd vond en het landschap een beetje als een soort vanelfsprekend decor beschouwde. Hoe kun je je vergissen!
De landschapsschilderkunst geeft feilloos weer hoe wij naar onze omgeving kijken. En hoe onze relatie met de werkelijkheid is. Ton Lemaire trekt paralellen tussen de ontwikkeling van landschapsschilderkunst en de ontwikkelingen in filosofie, psychologie, religie en wetenschap.
Heel sterk vind ik zij betoog over de splitsing die gekomen is in de wijze van van kijken naar de natuur.
Na de renaissance werd de natuur opgedeeld in ware natuur en schone natuur. De wetenschap bestrijkt het terrein van de ware natuur, de kunst bestudeert de schone natuur. En er onstaat spanning en zelfs vijandschap tussen die twee. Het beleven en schilderen van natuur is geen objectieve bezigheid, dus niet wetenschappelijk. Wetenschap sluit subjectieve gevoelens en dus kunstenaars uit. Kunstenaars gaan hun eigen gang.
Voor Staatsbosbeheer ben ik bezig geweest met een "landschapswaarderingskaart". Het gegeven dat je een landschap kunt waarderen is merkwaardig.
Er bestaat ook een belevingswaardekaart, gemaakt door Alterra.
Zo wordt getracht subjectiviteit te objectiveren...
Ik heb een grote voorkeur voor de landschappen van Dalí, Johfra, Willink en...Marten Toonder. De Bommel-landschappen zocht ik op in Ierland. Vandaag, tijdens het bezichtigen van de expositie van Jan de Kok werd ik me er bewust van dat ik destijds in Ierland niet de elfjes, kabouters, engelen en monsters zocht in de flarden mist. Integendeel, het landschap reflecteerde emoties in mijzelf, verlatenheid, eenzaamheid, doelloosheid, onzekerheid. En omdat ik mijn emoties in het landschap herkende voelde ik me er in thuis. De striemende regen op mijn gezicht reflecteerde de onrust in mijn hart.
Veel mensen vinden industriele landschappen lelijk, maar voor mij hebben ze dezelfde schoonheid als de moerassen in Ierland. Vooral als het oude vervallen industrie is, zoals in sommige steden in België. Of Bajkonoer in Kazachstan, vele kilometers vervallen ruimtevaartindustrie.
Mijn leven is nu gelukkig en vol van vreugde en liefde. En toch blijf ik de aantrekkingskracht van deze landschappen zien. Blijkbaar reflecteren ze nog steeds emoties die in mij levend aanwezig zijn.
